İşçilerin emeklilik sonrası yeniden aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi durumunda hak kazanacakları yıllık izin süresinin ne kadar gün olması gerektiğine ilişkin çalışma hayatında özellikle EYT sonrası işçi-işveren arasında tartışmalar olduğu görülmektedir.
Yerleşik Yargıtay içtihatlarında; işçinin emeklilik de dahil olmak üzere aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, emeklilikte tüm işçilik hak ve alacakları ödenerek bu süre tasfiye edilmiş olsa dahi işçinin yıllık izne hak kazanmak için emeklilik öncesi hizmet sürelerinin de dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır.
Yasal düzenlemelere bakıldığında; işçinin yıllık izin süresinin belirlenmesinde esas itibariyle üç farklı unsurun esas alındığı görülmektedir. Bunların birincisi; işçinin yeraltında çalışması halinde İş Kanunu 4857/53. maddede hizmet süresine göre en az olarak belirlenen 14, 20, 26 günlük yıllık izin sürelerine dörder gün daha eklenmesi şeklindedir. İkincisi; işçinin yıllık izine hak kazandığı tarihteki yaşıdır. Buna göre işçinin 18 yaşından küçük ya da 50 yaşından büyük olması halinde ilk 5 yıla kadar olan sürede 14 gün olması gereken yıllık izin süresi bu işçiler yönünden en az 20 gün olması gerektiği yasa hükmü şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Üçüncüsü ise; işçinin aynı işverene ait işyerinde hizmet süresi arttıkça hak kazanacağı yıllık izin süresinin de artması şeklindedir.
İşçinin aynı işverene ait işyerinde fasılalı (aralıklı) olarak çalışması halinde, hak kazanacağı yıllık izin süreleri ile ilgili olarak toplam hizmet süresinin esas alınması gerekmektedir. İşçinin önceki dönem iş sözleşmelerinin hangi tarafça ve hangi gerekçe ile sona erdirilmesinin de sonuca bir etkisi bulunmamaktadır. Ayrıca önceki iş sözleşmelerinin sona ermesinde o tarihe kadar olan kıdem ve ihbar tazminatları, hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin ücreti ödenmiş olmasının da sürelerin yıllık izin süresi hesabı yönünden birleştirilmesine engel teşkil etmez.
Zira tasfiye edilen süreler ihbar ve kıdem tazminatına yönelik dikkate alınabilir, ancak yıllık izin yönünden böyle bir durum mümkün değildir. Bunun istisnası zamanaşımı süresinin aşılmasıdır. Yıllık izin ücreti yönünden zamanaşımı süresi 25.10.2017 tarihinden itibaren 5 yıl olup, bu süre iş sözleşmesinin sona ermesi ile işlemeye başlar. İşçinin iki çalışma dönemi arasında 5 yıldan fazla boşluk var ise ve işveren de zamanaşımı itirazında bulunmuş ise bu durumda önceki dönem dikkate alınmayacaktır.
Örneğin; işyerinde 5 yıl 6 ay çalışan işçi emekli olarak iş sözleşmesini sona erdirmiş olup, işçiye kıdem tazminatı ile 5. yıla ilişkin hak kazanıp da kullanmadığı 14 günlük yıllık izin ücreti ödenmiştir. İşçi bir ay sonra aynı işverene ait işyerinde yeniden çalışmaya başlaması halinde yeni bir yıllık izne 6 ay çalıştığında hak kazanacaktır. Yıllık ücretli izne hak kazanmak için tam yıl çalışma şartı bulunmakta olup, yıldan artan sürelerin bir önemi yoktur.
İşçinin 5 yıl 6 aylık hizmet döneminde 4 yıl izinlerini kullandığı, 5. yıl iznini kullanmadığı, fesih ile birlikte 5. yıl izin ücretinin ödendiği görülmektedir. Arta kalan 6 aylık süreninin yıllık ücretli izin ücretine dönüşmesi hukuken mümkün değildir. İşçinin aynı işverene ait işyerinde yeniden çalışmaya başlaması ile birlikte belirtilen yıldan artan süreler dikkate alınır. Dolayısıyla 6 aylık süre ne zaman bir yıla doldurur ise işçi yeni bir yıllık izne hak kazanacaktır.
Burada dikkate edilmesi gereken ikinci önemli husus ise, işçinin önceki 5 yıllık süresi de dikkate alınarak 6 aylık sürenin bir yıla tamamlanması neticesinde işçinin işyerindeki toplam hizmet süresi 6. Yılı doldurmuş olacağından 6. yıl iznine hak kazanma şeklinde ortaya çıkmaktadır. Buna göre de hak kazandığı yıllık izin süresi 20 gündür. Özellikle emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin sona erdirilmesi ve akabinde yeniden işçinin aynı işverene ait işyerinde çalışmaya başlaması yıllık izin yönünden yeni bir sözleşme değildir. Aksi halde işçinin emeklilik tarihine kadar geçen çalışma süreleri anlamsız hale gelir ki bu durum yaşlanmaya ve hizmet süresinin artmasına bağlı artan sürelerdeki yıllık izin sistemine aykırıdır.
Comments