Yeni vergi paketini uygulamak yerine, fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilmeli
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA)’nın yeni analizi, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı ve kamuoyuna sızan son vergi paketiyle elde edilmesi beklenen gelirlere karşılık, fosil yakıt sektörüne sağlanan teşvikleri karşılaştırıyor. Analiz, sadece 2023 yılında, fosil yakıtlara verilen istisnalar aracılığıyla alınmayan vergiler toplamın 43.8 milyar TL olduğunu ortaya koyuyor.
2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri yoluyla sağlanan sadece bir yıllık teşvik tutarı, yeni vergi paketinin devreye girmesiyle 2024 yılının 4 ayında elde edilecek toplam geliri aşıyor. Oysa, fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek hem vergi paketinde öne çıkan kalemleri karşılamak, hem de sosyal ve ekonomik fayda gözetmek mümkün.
§ Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek, önerilen vergi paketindeki yurt dışı çıkış harcının 20 kat artışından beklenen gelirden yüzde 75 daha fazla gelir elde edilebilir. Anayasal bir hak olan seyahat özgürlüğü kısıtlanmadan, kamu bütçesini desteklemek mümkün.
§ 2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan vergi teşvikler ile, kira geliri istisnalarının kaldırılması yoluyla elde edilmesi beklenen 40 milyar TL’lik geliri karşılamak mümkün. Bu kira geliri istisnasının kaldırılması, kiraların artmasına neden olacak. Barınma sorunundaki mevcut problemleri derinleştirmek yerine, fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilebilir.
§ Yem ve gübre teslimlerindeki KDV istisnasının kaldırılması ile elde edilecek gelir, sadece 2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan vergi teşviklerinin yüzde 78’i kadar. Bu istisnanın kaldırılması, tarımsal üretimde girdi maliyetlerinin yükselmesine ve fiyat artışlarına neden olacak. Fosil yakıtları teşvik etmek yerine tarım ve hayvancılığı destekleyerek hem üretim korunabilir hem de gıda enflasyonu azaltılabilir.
§ Sadece 2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan 43,8 milyar TL’lik vergi teşviki tutarıyla, borsa kazançlarının vergilendirilmesi ile elde edilmesi beklenen gelirin yüzde 60’ı karşılanabilir. Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek vergi yükü azaltabilir ve ekonomi güçlendirilebilir.
Fosil yakıt teşviklerinden en çok en zengin kısım yararlanmaktadır. Fosil yakıt teşviklerinin etkilerini inceleyen bilimsel çalışmalar, bu teşviklerin iklim hedefleri ile uyuşmayan, sosyal ve ekonomik olarak da istenmeyen sonuçlara neden olduğu konusunda ortaklaştığını görüyoruz. Fosil yakıt sübvansiyonları, yoksullara kıyasla daha fazla enerji kullanan, daha varlıklı hane halklarına büyük oranda fayda sağlamakta, bu anlamda da bir adaletsizlik yaratmaktadır. Tahmin edilenin aksine, fosil yakıt teşvikleri, yoksullara yardım etmenin verimsiz bir yoludur. Türkiye’nin kamuda tasarruf tedbirleriyle başlayan ve yeni vergi paketi tartışmaları ile devam eden kamu maliyesini iyileştirme çabaları ne yazık ki Hazine ve Maliye Bakanı’nın yakın zamanda dikkat çektiği fosil yakıt teşviklerini göz önünde bulundurmuyor. Oysa ki yapılan hesaplamalar fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilmesi yoluyla iklimi iyileştirirken hatırı sayılır bir kaynağın kamuya sağlanabileceğini gösteriyor. Türkiye’nin fosil yakıt teşvikleri konusundaki ısrarı, sınırlı mali kaynakları sağlık, eğitim veya temiz enerjiden uzaklaştırmakta ve fosil yakıt kullanımını teşvik ederek hem cari açığı kötüleştirmekte hem de iklim değişikliğiyle mücadele çabalarına zarar vermektedir.”
Analize göre, vergi paketinden beklenen toplam gelirler üzerinden değerlendirildiğinde, 2024 yılı 4 ayında paketten beklenen toplam 38,5 milyar TL’lik gelir, 2023 yılında sağlanan fosil yakıt teşviklerinin ancak yüzde 87’sine denk geliyor. Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilmesi kamu maliyesi açısından önemli bir kaynağa işaret ediyor.
Comentarios